Οι ΕΗΠΚ θεσπίστηκαν επίσημα ως ευρωπαϊκό πρόγραμμα από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 1991 και υποστηρίζονται από την Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το 1994 έως το 2000, τη διεθνή γραμματεία συντονισμού είχε το ίδρυμα roi Baudouin στις Βρυξέλλες, ενώ από το 2001 αντικαταστάθηκε από το Centro National da Cultura στην Πορτογαλία.
Η Ελλάδα συμμετέχει στο πρόγραμμα από το 1994. Κάθε συμμετέχουσα χώρα έχει το δικό της συντονιστικό φορέα. Το 2002 συμμετείχαν 47 περιοχές της Ευρώπης, όλες δηλαδή οι χώρες – μέλη της ΕυρωπαΪκής Σύμβασης Πολιτισμού. Το σκεπτικό του προγράμματος συνοψίζεται στο σύνθημα «Ευρώπη, μια κοινή κληρονομιά», δηλαδή στην αναζήτηση της συλλογικής μας μνήμης ως Ευρωπαίοι πολίτες μέσα από την προβολή των ιδιαιτεροτήτων κάθε λαού.
Ο σκοπός του προγράμματος υλοποιείται με τη συνειδητοποίηση της κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας σε πολιτιστικό, κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης μας με το παρελθόν,τη γνωριμία και την εξοικείωση με το Άλλο, καθώς και την ευαισθητοποίηση του κοινού για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από συνεργασία δημόσιων και ιδιωτικών φορέων και οργανώσεων εθελοντών.
Οι ΕΗΠΚ είναι αφιερωμένες στα μνημεία και τη συντήρησή τους και φιλοδοξούν να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες σε θέματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Κάθε χρόνο, ένα Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου ανοίγουν τις πόρτες τους μνημεία, μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι. Συναυλίες, γιορτές, εκθέσεις, ξεναγήσεις, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, έντυπα, προβολές ταινιών, αναπαραστάσεις δίνουν την ευκαιρία στους επισκέπτες να έρθουν σε επαφή με τα μνημεία με τρόπους πιο άμεσους, ευχάριστους και διασκεδαστικούς.
Για την Ελλάδα ως χρόνος των ΕΗΠΚ ορίζεται το τελευταίο σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου. Ως τόπος ορίζονται μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία, κατά προτίμηση αυτά που είναι κλειστά στο κοινό.
Με ένα προεδρικό διάταγμα του 1996, το ΥΠΠΟ επιτρέπει την ελεύθερη είσοδο στα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους όλης της χώρας το σαββατοκύριακο του εορτασμού. Η Παρασκευή δε, είναι αφιερωμένη στο σχολικό κοινό.
Το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης συμμετέχει στο φετινό εορτασμό των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς (27-28-29 Σεπτεμβρίου 2013).
Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη την Παρασκευή 27 , το Σάββατο 28 και την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2013.