Οι Έλληνες κατά τη μακρά διάρκεια της Τουρκοκρατίας επέδειξαν ακατάβλητη αντοχή διατηρώντας τα ιερά και τα όσια της φυλής και άσβεστη τη φλόγα, για την εθνική τους σύσταση. Μεγάλη ήταν η συμβολή της Ορθοδοξίας, για την οποία οι Νεοέλληνες, πλέον της πίστεώς τους, αισθάνονται βαθιά ευγνωμοσύνη. Οι Έλληνες οργανώθηκαν, απέκτησαν αναπτυγμένη ναυτιλία και προετοίμασαν την ανεξαρτησία τους από τα τέλη του 18ου αιώνα, με κατάληξη την 25η Μαρτίου του 1821, όταν ξέσπασε επανάσταση, η οποία εξαπλώθηκε σταδιακά στον Ελλαδικό χώρο. Μέσα από σοβαρές δυσχέρειες και εσωτερικές διαμάχες μια Ελληνική δύναμη δημιουργήθηκε. Χωρίς πλοία και ικανούς ναυτικούς, καμία Ελληνική κίνηση ήταν ποτέ δυνατή. Και το 1821, επανάσταση χωρίς στόλο θα ήταν παραφροσύνη.
Ο Ελληνικός στόλος συγκροτήθηκε από τη μετατροπή του εμπορικού ναυτικού σε πολεμικό. Υπολογίζονται σε 700 περίπου τα σκάφη την ώρα της Επανάστασης, που κατά το μεγαλύτερο μέρος άνηκαν στα νησιά, Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά, Κάσος, όπως και το Γαλαξίδι. Τα πλοία αυτά έκαναν εμπόριο σε όλες τις θάλασσες. Τα πληρώματα θεωρούντο τα καλύτερα της εποχής εκείνης σε ναυτοσύνη και ήταν τα πιο εμπειροπόλεμα, γιατί είχαν εξασκηθεί, αντιμετωπίζοντας συνεχώς τους πειρατές. Έτσι επανδρώθηκαν 150 πλοία «γραμμής» και πολλά από τα υπόλοιπα έγιναν πυρπολικά.
Ύστερα από αγώνες και θυσίες πολλών ετών, άλλαξε και η επίσημη πολιτική των Ευρωπαϊκών κρατών και ειδικά μετά τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου (20 Οκτωβρίου 1827), όπου ο ενωμένος στόλος Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας καταναυμάχησε τον ενωμένο στόλο Οθωμανών και Αιγυπτίων, υπεγράφη σύμφωνο αυτονομίας στην αρχή και αργότερα το 1830 πλήρους ανεξαρτησίας της Ελλάδας (Πρωτόκολλο του Λονδίνου).
Η Κρήτη, παρά τους ηρωικούς αγώνες και παρά το γεγονός ότι πολλοί Κρήτες μετέβησαν εθελοντικά στην ηπειρωτική Ελλάδα και πολέμησαν για την ανεξαρτησία της (έλαβαν μέρος σε πάμπολλες μάχες κατά των Οθωμανών και πολέμησαν στο πλευρό του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι) παρέμειναν υπό την Οθωμανική κατοχή. Τα «όπλα της δικαιοσύνης» δυστυχώς, δεν είναι πάντοτε αποτελεσματικά.
Φρεγάτα με 3 ιστούς. Χρησιμοποιείτο στις αρχές του 17ου αιώνα. Μεγάλο ταχύπλοο πολεμικό με ψηλούς ιστούς και με ιστιοφορία μεγάλου Δρόμωνα, εκτοπίσματος 800-1000 τον. Οπλισμός 60 πυροβόλα τοποθετημένα σε κιλλίβαντες επί του υποστρώματος του σκάφους. Κάθε πυροβόλο αντίκριζε τη δική του θυρίδα επί της πλευράς του σκάφους που ανοιγόταν όταν χρειαζόταν να πυροβολήσει. Οι μικρότερες φρεγάτες είχαν εκτόπισμα 600 περίπου τον. με οπλισμό περίπου 40 πυροβόλα και πλήρωμα 300 ανδρών.
Το Μπρίκι ήταν ένα δίστηλο εμπορικό ιστιοφόρο, το οποίο οι Ελληνες εξόπλισαν ως πολεμικό πολύ πριν το 1821, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις επιθέσεις των πειρατών. Το Μπρίκι αποκαλείται και «πάρων», επειδή ο ναυπηγικός του σχεδιασμός έμοιαζε πολύ με εκείνον του αναφερόμενου πολεμικού πλοίου του 18ου αι. Το Μπρίκι αποτέλεσε το κύριο πολεμικό πλοίο, στο οποίο στηρίχθηκε η ελληνική πολεμική ναυτική προσπάθεια το 1821-1829. Βασικά χαρακτηριστικά του ήταν η ευελιξία και η μεγάλη ταχύτητα που μπορούσε να αναπτύξει ακόμη και με μέτριο άνεμο, οφειλόμενη στα υψηλά για το κήτος του ιστία.
Τροχήλατο ατμόπλοιο εκτοπ.438 τόνων, ταχύτητας 15 μιλίων. Ναυπηγήθηκε το 1860.Εξοπλίσθηκε με δύο (2) πυροβόλα και κατώτερο προσωπικό του Π.Ν. Έγινε διάσημο κατά την περίοδο της κρητικής επανάστασης (1866-1868).Όταν με σημαία εμπορικού και πλοίαρχο τον ικανότατο Ν. Σουρμελή εκτέλεσε πολλές καταδρομές και ανεφοδιασμούς για ενίσχυση των Κρητών.
Η ονομασία του πλοίου προέρχεται από το “σάκκο” “sacco”, λόγω του ιδιόμορφου σχήματος του πανιού και το «ανυψώνω» («levare») ή πιθανόν «λαίφος» (ιστίο). Το σκάφος ήταν περισσότερο κατάλληλο για μεταφορές λόγω πλάτους και ευστάθειας. Την ευστάθεια εξασφάλιζε κυρίως η χαμηλή επιφάνεια της περίεργης ιστιοφορίας του. Χρησιμοποιήθηκε για καταδρομές στο Αιγαίο στον Ρωσσοτουρκικό πόλεμο (1770-1807) και στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Είδος πολεμικού πλοίου που χρησιμοποιήθηκε στους ναυτικούς αγώνες. Υπήρξε αποτελεσματικό όπλο των Ελλήνων στον αγώνα για την ανεξαρτησία (1821-28). Οι Έλληνες ναυτικοί ηγέτες συνειδητοποίησαν έγκαιρα ότι η "εκ παρατάξεως" αναμέτρηση ήταν γι' αυτούς ασύμφορη, αφού η δύναμη πυρός του Ελληνικού στόλου ήταν πολύ κατώτερη του αντίστοιχου Οθωμανικού. Για το λόγο αυτό χρησιμοποίησαν τα πυρπολικά με άριστα αποτελέσματα. Τα πυρπολικά ήταν μικρά και παλαιά ιστιοφόρα πλοία, ειδικά διασκευασμένα, έμφορτα με εκρηκτικά και εύφλεκτα υλικά. Εξαπολύονταν κατά του αγκυροβολημένου εχθρικού στόλου στη διάρκεια της νύχτας για να επιτευχθεί ο αιφνιδιασμός. Αναπόσπαστο κομμάτι τους ήταν η "σκαμπαβιά", όπως λεγόταν η βάρκα με την οποία διέφευγε το πλήρωμα μετά τον διεμβολισμό.
